การเข้านิโรธสมาบัตินั้นมีเพียงพระอริยะเจ้าขั้นพระอนาคามีและพระอรหันต์เท่านั้นทำได้ ในสมัยพุทธกาลมีพระมหากัสสปะเข้านิโรธสมาบัติเป็นเวลา ๗ วัน ครั้นแล้วจึงออกบิณฑบาตรโปรดผู้ยากไร้ แม้กระทั่งพระอินทร์ยังต้องแปลงตัวเป็นขอทานมาขอใส่บาตร ส่วนพระสารีบุตรเคยเข้านิโรธสมาบัติขณะนั้นมียักษ์นิสัยพาลเอากระบองมาทุบศีรษะ พระสารีบุตรมิได้เป็นอันตรายแม้ปลายเส้นขน เพราะพลังแห่งนิโรธสมาบัตินั้นคุ้มครอง
นิโรธสมาบัติ หรือสัญญาเวทยิตนิโรธสมาบัตินั้นเป็นสมาธิชั้นสูงในพระพุทธศาสนา คือการเข้าสมาธิที่ดับสัญญา ความจำได้หมายรู้และเวทนาความรู้สึกทั้งปวงมีสภาวะละเอียดกว่าอรูปฌานเพราะผู้ที่เข้าฌานขั้นนี้ต้องสามารถละขันธ์ ๕ เข้าสู่ความไม่มีตัวตน สิ้นไปจากรูปและนาม อยู่ในสุญญตวิหารธรรม
ในการเข้าแต่ละครั้งจะกินเวลานานสูงสุด ๗ วัน โดยทั้ง ๗ วันจิตจะดับความรู้สึกความสืบต่อทั้งหมด ภาวะนั้นร่างกายดับลมหายใจ ไม่กินไม่ถ่ายไม่นอน ทรงสภาวะธรรมนั้นโดยตลอด ๗ วัน เมื่อถอนสมาธิออกมาผู้เข้านิโรธมักออกโปรดคนยากจนที่มีศรัทธา หากใครได้ถวายทานเป็นมื้อแรกหลังจากการออกจากนิโรธจะได้บุญมหาศาล จากคนจนจะเปลี่ยนฐานะเป็นคนรวยภายในวันนั้นทันที
ผู้สนทนาในกระทู้เว็บ madchim ได้ให้ข้อมูลบางส่วนไว้ว่า ความแตกต่างระหว่างการเข้า นิโรธสมาบัติ กับ สัญญาเวทยิตนิโรธ คือด้วยกำลังสมาบัติของพระอริยะ การเข้านิโรธสมาบัติไม่ใช้เวลานาน เพราะไม่ได้ดับ สัญญา และ เวทนา จึงเข้า ด้วยกำลังน้อย มีตั้งแต่ 3 – 7 วัน ส่วนการเข้า สัญญาเวทยิตนิโรธ นั้น เพราะต้องดับเวทนา และ สัญญา จึงมีกำลังจิตสูง จึงเจ้าได้ กึ่งเดือน นับแต่อดีตมาถึงปัจจุบันมีหลายท่านเช่น
หลวงปู่ครูบาเจ้าชุ่ม โพธิโก พระอริยเจ้าแห่งหริภุญชัย วัดชัยมงคล (วังมุย) ต.ประตูป่า อ.เมือง จ.ลำพูน ท่านได้รับการยกย่องจากหลวงพ่อฤๅษีลิงดำว่ามีความสามารถในการเข้านิโรธสมาบัติอย่างยิ่ง ประวัตินั้นท่านเคยเข้านิโรธที่ถ้ำปุ่มถ้ำปลา จ.เชียงราย พอถอนสมาธิออกมามีหนูท้องขาวยกขาหน้าขึ้นสองข้างทำกิริยากราบแล้ววิ่งทักษิณาวัตรรอบตัวท่านสามรอบ
หลวงพ่อกัสสปมุนี วัดปลิผลิวนาราม จ.ระยอง ท่านบอกว่านิโรธสมาบัตินี้มีอานุภาพมากนัก มิใช่แต่กุฏิของท่านเท่านั้น แต่กำลังแห่งนิโรธยังครอบคลุมไปทั่วภูเขาสุนทรีบรรพต อันเป็นที่ตั้งวัด อย่าว่าแต่ของในกุฏิท่านเลย แม้กรวดหินหน้าวัดหากจะหยิบขึ้นมาแล้วตั้งจิตระลึกถึงท่านก็ยังมีอานุภาพได้ ท่านเข้าสัญญาเวทยิตนิโรธเป็นครั้งแรกเมื่อวันศุกร์ที่ ๗ เมษายน พ.ศ. ๒๕๑๐ เป็นเวลา ๗ วัน ๗ คืน
หลวงพ่อกบ วัดเขาสาริกา ท่านเข้าสมาบัติในท่านั่งยองๆกลางแจ้งช่วงเดือนเมษายน โดยไม่ฉันข้าวไม่ฉันน้ำ ไม่ขับถ่าย
หรือแม้แต่หลวงพ่อเกษม เขมโก สุสานไตรลักษณ์ จ.ลำปาง พระเกจิผู้ได้รับการยกย่องให้เป็น “เนื้อนาบุญที่ยิ่งใหญ่ในพระพุทธศาสนา” และ คุณแม่บุญเรือน โตงบุญเติม ข้อมูลส่วนหนึ่งโดยผู้ใช้เฟซบุ๊กชื่อ พุฒิ นิพพาน มีใจความว่าท่านก็เข้านิโรธสมาบัติที่วัดสารนาถธรรมมาราม จ. ระยอง ข้างบ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์ บ่อแก้วสามัคคีพรพิบูล ( เมื่อตอนเย็น วันที่ 8 มีนาคม ปี 2499 )
ที่สุดแล้วว่ากันว่าภาพถ่ายของแต่ละท่านนั้นมีศักดิ์สิทธิ์ในตัว แม้ไม่ต้องปลุกเสกก็ขลังที่สุดแล้ว