วัดภูเขาทอง ต.น้ำผุด อ.เมือง จ.ตรัง นับเป็นวัดที่มีอายุมายาวนานนับพันปีแล้ว วัดแห่งนี้มี “พระพุทธไสยาสน์ทรงเทริดมโนราห์” แห่งเดียวในประเทศไทย หากมองย้อนไปดูประวัติกันจริงๆ แล้ว “พระพุทธไสยาสน์ฯ” องค์นี้ ถือได้ว่ามีมาก่อนที่จะตั้งวัดขึ้นเสียอีก
พระพุทธไสยาสน์ทรงเทริดมโนราห์ แห่งเดียวในประเทศไทย วัดภูเขาทอง ต.น้ำผุด อ.เมือง จ.ตรัง
ตามประวัติที่เล่าสืบกันมาในท้องถิ่น มีตำนานเก่าแก่ที่เล่าขานกันมานานว่า วัดแห่งนี้ตั้งขึ้นมาได้จากอดีตเจ้าเมืองพัทลุง ที่ชื่อว่า “ขุนศรีศรัทธา” (เจ้าหน่อ) และพระชายาผู้มีนามว่า พระนางเลือดขาว
โดยเมื่อ พ.ศ.๑๔๙๓ ทั้ง ๒ องค์ได้รับข่าวว่า พระเจ้าศรีธรรมาโศกราชที่ ๒ เจ้าเมืองนครศรีธรรมราช เตรียมบูรณะองค์พระบรมธาตุ เมืองนครศรีธรรมราช เพื่อให้เป็นไปตามอย่างที่ประเทศศรีลังกาสร้างเอาไว้
ในอดีตเจ้าเมือง พัทลุง พยายามช่วยเหลือการบูรณะครั้งนี้ ด้วยการนำทรัพย์สินเงินทองไปร่วมถวายเป็นพุทธบูชา แต่เนื่องจากมีระยะทางยาวไกลมาก
จำเป็นที่จะต้องพักค้างแรมยังสถานที่ต่างๆ ดังนั้น การบูรณะองค์พระบรมธาตุ เสร็จสิ้นลงเสียก่อน จึงตัดสินใจนำทรัพย์สินเงินทองทั้งหลาย บรรจุไว้ในถ้ำเขาชุมทอง (วัดภูเขาทอง) และถ้ำเขาหลักจันทร์ (เขาโหรง)
พร้อมทั้งยังอธิษฐาน ให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ช่วยพิทักษ์รักษา เพื่อจะได้นำทรัพย์สินเงินทองที่เก็บไว้นี้ ไปสร้างวัดวาอารามตามความตั้งใจเดิม
หลังจากนั้น ได้สร้างพระพุทธไสยาสน์ทรงเทริดมโนราห์ ไว้หน้าปากถ้ำ แล้วผูก ๒ คํากลอนปริศนาธรรมตามแบบฉบับครูมโนราห์ไว้เพื่อคุ้มครองว่า “ลำแตนมีแลนครอบศพ ผู้ใดแก้จบ ทำกินไม่รู้สิ้น” และมีอีกบทหนึ่งว่า “หนองหัดมีพัดเสมา มีทุ่งหญ้าคา มีป่าเรียง”
ต่อมาได้มีชาวต่างชาติ ที่มาทำเหมืองแร่ในบริเวณใกล้เคียง สามารถไขปริศนาธรรมที่ถ้ำเขาหลักจันทร์ จึงได้นำสมบัติต่างๆ กลับไปยังบ้านเมืองของตนอย่างไรก็ตาม ในช่วงที่อดีตเจ้าเมืองพัทลุง เดินทางไปยังสถานที่ต่างๆ
ได้นำทรัพย์สินเงินทองส่วนหนึ่งไปสร้างวัดต่างๆ โดยเฉพาะที่จังหวัดตรัง ก็มีถึง ๗ วัดด้วยกัน คือ วัดพระนอน, วัดพระงาม, วัดพระพุทธสิหิงค์, วัดกรุยยืด, วัดพระบรรทม, วัดถ้ำพระพุทธ และวัดภูเขาทอง
ทั้งนี้ เพื่อเป็นการเผยแผ่พระพุทธศาสนา และเพื่อใช้เป็นที่พักในระหว่างเดินทาง ซึ่งพระพุทธรูปที่นางสร้างขึ้นนั้น ส่วนใหญ่จะเป็นทรงเทริดมโนราห์
พระพุทธไสยาสน์ทรงเทริดมโนราห์ ที่วัดภูเขาทอง นับเป็นพระพุทธรูปที่เก่าแก่มากองค์หนึ่ง กรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนไว้เรียบร้อยแล้ว สำหรับสาเหตุที่ได้มีการสร้างพระพุทธรูป เป็นพระนอนทรงเทริดมโนราห์ สันนิษฐานว่า มาจากบริเวณปากถ้ำที่มีลักษณะกว้าง
จึงจำเป็นต้องสร้างเป็นพระนอนเพื่อปิดเอาไว้ โดยเชื่อว่า ภายในถ้ำน่าจะมีสมบัติของมีค่าเป็นจำนวนมาก โดยเฉพาะทองคำ ทั้งนี้ เมื่อถึงวันสงกรานต์ของทุกปี หรือตอน ๘ ค่ำ เดือน ๕ จะต้องมีคณะมโนราห์ มารำถวายต่อหน้าองค์พระนอนเป็นประจำ ถือเป็นประเพณีที่สืบทอดกันมายาวนาน